Rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì là hiện tượng thường gặp trong khoảng 1-2 năm đầu khi mới xuất hiện kinh nguyệt do hoạt động của buồng trứng chưa ổn định. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài cần can thiệp y tế để tránh những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe sinh sản. BS.CKII Lâm Hoàng Duy, Bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM có những chia sẻ cụ thể về hiện tượng rối loạn kinh nguyệt ở tuổi dậy thì trong bài viết dưới đây.
Kinh nguyệt thường bắt đầu lúc mấy tuổi?
Kinh nguyệt là hiện tượng lớp niêm mạc tử cung bị bong ra và được đào thải ra khỏi cơ thể qua âm đạo do sự thay đổi nội tiết tố. Quá trình này mang tính chu kỳ hàng tháng, thường bắt đầu khi bé gái bước vào độ tuổi dậy thì, trung bình là 12 tuổi. Tuy nhiên, kỳ kinh nguyệt đầu tiên có thể bắt đầu sớm hơn lúc 8 tuổi, muộn nhất lúc 16 tuổi.
Hiện tượng kinh nguyệt sẽ lặp lại hàng tháng, duy trì đến khi phụ nữ bước sang tuổi mãn kinh, thường là 51 tuổi. Độ dài trung bình của một chu kỳ kinh nguyệt là 28 ngày, những trường hợp chu kỳ kinh ngắn 24 ngày hoặc dài 38 ngày vẫn được xem là bình thường. Thời gian hành kinh kéo dài khoảng 3-5 ngày. Lượng máu kinh mất ở mỗi chu kỳ khoảng 50-150ml, có màu đỏ tươi, không có mùi nồng hoặc hôi tanh.
Rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì là gì?
Rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì là tình trạng số ngày hành kinh hoặc lượng máu kinh diễn ra không theo một chu kỳ bình thường, chẳng hạn như chu kỳ kinh nguyệt có thể xuất hiện sớm hơn hoặc muộn hơn, số ngày hành kinh ngắn hơn hoặc dài hơn, lượng máu kinh quá nhiều hoặc quá ít… (1)
Bác sĩ Lâm Hoàng Duy cho biết, kinh nguyệt là một hiện tượng sinh lý tự nhiên diễn ra theo một chu kỳ nhất định, bắt đầu ở nữ giới khi bước vào tuổi dậy thì và kéo dài đến khi phụ nữ mãn kinh. Khi mới xuất hiện kinh nguyệt, chu kỳ kinh của nữ giới thường có những biến đổi lớn.
“Độ tuổi trung bình bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt là 12 tuổi. Tùy vào sự phát triển thể chất ở mỗi cá nhất mà kinh nguyệt có thể tới sớm hơn hoặc muộn hơn, nhưng sớm nhất là 8 tuổi và trễ nhất là 16 tuổi. Nếu đã bước sang tuổi 16 mà vẫn chưa thấy kinh nguyệt, bố mẹ nên đưa bé gái thăm khám phụ khoa để tìm hiểu nguyên nhân”, bác sĩ Hoàng Duy khuyến cáo.
Những biểu hiện thường gặp của rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì
Khi bước vào tuổi dậy thì, kinh nguyệt của nhiều bạn gái bị rối loạn, không xuất hiện vào đúng ngày cụ thể hoặc không thể tính được ngày rụng trứng với những biểu hiện thường gặp sau đây: (2)
- Kỳ kinh nguyệt đầu tiên chỉ kéo dài khoảng vài ngày, lượng máu kinh chảy ít, đôi khi chỉ thấy những vệt máu. Kỳ kinh nguyệt thứ hai sẽ xuất hiện muộn hơn, có thể cách lần đầu tiên khoảng 35-40 ngày, thậm chí khoảng 2 tháng.
- Khoảng cách giữa các chu kỳ kinh không đều, có thể 2-3 tháng mới có kinh một lần hoặc 1 tháng có đến 2-3 lần hành kinh, lượng máu kinh chảy nhiều hoặc ít.
- Đau bụng kinh dữ dội kèm theo nhiều triệu chứng khác như mệt mỏi, buồn nôn, nôn, thậm chí là ngất xỉu.
- Máu kinh có màu sắc khác lạ, có thể có màu đen, nâu đen và có thể vón thành những cục máu đông.
“Nếu nhận thấy máu kinh có màu sắc bất thường, có màu đen và vón thành cục máu đông… bố mẹ cần đưa bé thăm khám ngay bởi đó có thể là dấu hiệu bệnh phụ khoa“, bác sĩ Hoàng Duy cho biết.
Nguyên nhân gây rối loạn kinh nguyệt ở tuổi dậy thì
Sở dĩ bé gái thường bị rối loạn kinh nguyệt trong độ tuổi dậy thì là do các nguyên nhân sau: (3)
1. Hormone nội tiết nữ chưa ổn định
Ở độ tuổi dậy thì, cơ thể bé gái vẫn đang trong giai đoạn phát triển, các cơ quan sinh dục chưa phát triển toàn diện, nhất là buồng trứng khiến nồng độ các hormone trong cơ thể chưa ổn định. Trứng không rụng hoặc không phóng noãn đúng chu kỳ sẽ khiến các bạn gái thấy kinh nguyệt không đều.
2. Tâm lý lo lắng và căng thẳng
Tuổi dậy thì cũng là giai đoạn nữ giới có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý. Ở thời điểm này, các bạn gái cũng chịu áp lực nặng nề trong chuyện học hành, thi cử… rất dễ rơi vào trạng thái căng thẳng và mệt mỏi. Nhiều trường hợp bạn gái mất kinh trong một khoảng thời gian dài vì ảnh hưởng tâm lý nặng nề.
Ngoài ra, một số bạn gái lần đầu tiên có kinh nguyệt sẽ cảm thấy hoang mang và lo lắng, chưa chuẩn bị sẵn sàng để đón nhận thay đổi lớn trong cơ thể. Lâu dài, khi bạn gái dần làm quen với việc kinh nguyệt hàng tháng sẽ cảm thấy dễ chịu hơn, nhờ đó kinh nguyệt cũng đều đặn hơn.
3. Thói quen ăn uống
Những thói quen ăn uống không lành mạnh tuổi dậy thì như biếng ăn, bỏ bữa hay thích ăn những món ăn chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ… sẽ không cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, dẫn đến các tình trạng suy dinh dưỡng, suy nhược cơ thể… Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của các cơ quan trong cơ thể, khiến chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn.
Ngoài ra, tình trạng thừa cân hoặc béo phì cũng sẽ gây ra những bất thường ở chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Chính vì thế, bé gái cần có chế độ dinh dưỡng lành mạnh để duy trì mức cân nặng cân đối ổn định.
4. Tập luyện thể dục thể thao quá sức
Việc tập luyện những môn thể dục, thể thao quá sức có thể khiến số ngày hành kinh giảm xuống, thậm chí bé gái có thể mất kinh trong nhiều tháng. Để tránh tình huống này, bố mẹ cần hướng dẫn con cách chọn lựa môn thể thao phù hợp, có chế độ tập luyện vừa sức để không ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.
5. Các bệnh lý phụ khoa
Rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì có thể xuất phát từ việc bé gái mắc các bệnh lý phụ khoa như buồng trứng đa nang. Những dấu hiệu cho thấy bé gái bị buồng trứng đa nang là da nhờn, có mụn trứng cá, dễ tăng cân, tâm trạng thay đổi thất thường… Nếu nhận thấy các dấu hiệu này, bố mẹ cần đưa bé thăm khám sớm để tìm nguyên nhân, từ đó có hướng can thiệp kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc xảy ra.
Rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì có sao không?
Bị rối loạn kinh nguyệt ở tuổi dậy thì có sao không là thắc mắc, lo lắng của nhiều bé gái khi nhận thấy chu kỳ kinh nguyệt không đều. Bác sĩ Hoàng Duy chia sẻ, chu kỳ kinh nguyệt phụ thuộc vào hoạt động của hệ trục tuyến yên, buồng trứng và vùng dưới đồi. Chính nhờ sự phối hợp nhịp nhàng của hệ trục này mà chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới diễn ra nhịp nhàng và đều đặn. (4)
Ở bé gái mới bước vào độ tuổi dậy thì, các cơ quan sinh dục nữ vẫn chưa phát triển toàn diện nên hoạt động của hệ trục này bị rối loạn. Do đó, hiện tượng rối loạn kinh nguyệt trong vòng 1-2 năm đầu tiên được xem là bình thường.
Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài thường xuyên mà không được can thiệp, tìm nguyên nhân và điều trị phù hợp có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và khả năng sinh sản của bé gái trong tương lai. Vì thế, bố mẹ cần lưu ý và đưa bé thăm khám ngay khi nhận thấy tình trạng rối loạn kinh nguyệt kéo dài, hoặc thăm khám ngay khi bé có những triệu chứng kinh nguyệt nặng nề.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bác sĩ Hoàng Duy khuyến cáo, bố mẹ nên đưa bé gái đến gặp chuyên gia Sản Phụ khoa ngay khi có những biểu hiện sau:
- Không có kinh nguyệt từ 6 tháng trở lên.
- Thời gian hành kinh trên 7 ngày.
- Lượng máu kinh ra quá nhiều.
- Máu kinh có màu sắc lạ và có mùi hôi.
- Đau bụng dưới dữ dội, buồn nôn và nôn.
- Ngứa ngáy hoặc sưng đỏ ở vùng kín.
- Vùng kín tiết dịch, khí hư bất thường.
Cách chữa rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì
Tâm lý của bé gái mới bước sang tuổi dậy thì còn khá e ngại, ngại ngùng nên ít chia sẻ với bố mẹ về những vấn đề kinh nguyệt mình đang gặp phải. Vì thế, bố mẹ cần chú ý quan sát, theo dõi để đồng hành cùng con vượt qua giai đoạn nhạy cảm này.
Khi phát hiện những biểu hiện của rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì, bố mẹ nên đưa bé đến gặp chuyên gia Sản Phụ khoa càng sớm càng tốt để tìm nguyên nhân, từ đó có hướng điều trị phù hợp.
Đối với các trường hợp rối loạn kinh nguyệt mức độ nhẹ, bé gái nên nằm nghỉ ngơi, chườm ấm bụng để giảm cơn đau trong những ngày hành kinh. Chỉ những trường hợp cần thiết bác sĩ mới kê thêm thuốc giảm đau. Trường hợp rối loạn kinh nguyệt do nguyên nhân bệnh lý, bác sĩ sẽ tư vấn can thiệp điều trị cụ thể.
Ngoài ra, những khuyến cáo mà bé gái nên thực hiện trong giai đoạn này là:
1. Thực hiện chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh
Một chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, bổ sung đầy đủ những dưỡng chất cần thiết không chỉ giúp tăng cường sức khỏe và khả năng miễn dịch của cơ thể, mà còn giúp cải thiện tình trạng rối loạn kinh nguyệt ở tuổi dậy thì.
Theo đó, bé gái cần được bổ sung các nhóm thực phẩm giàu chất sắt như thịt bò, thịt gà, cá… để tái tạo hồng cầu, ngăn ngừa tình trạng thiếu máu do rong kinh; bổ sung rau củ quả xanh, trái cây, ngũ cốc… giúp tăng cường nội tiết tố nữ; không ăn những loại thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ, hạn chế sử dụng các loại đồ uống kích thích như rượu, bia, cà phê, uống đủ 2 lít nước mỗi ngày…
2. Thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt
Như đã phân tích, yếu tố tâm lý cũng ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới. Do đó, bên cạnh việc thực hiện chế độ ăn uống khoa học, bé gái cần có lối sống và thói quen sinh hoạt lành mạnh, tránh căng thẳng kéo dài.
Bố mẹ cần hướng dẫn bé cách sắp xếp thời gian biểu, học hành một cách hợp lý, đảm bảo thời gian nghỉ ngơi, không thức quá khuya ảnh hưởng sức khỏe. Giúp bé lựa chọn những môn thể dục, thể thao vừa sức, vừa giúp nâng cao sức khỏe, vừa giữ cân nặng bé ổn định.
3. Vệ sinh vùng kín sạch sẽ
Nhiều trường hợp bé gái bị viêm nhiễm vùng kín do chưa biết cách vệ sinh đúng cách, dẫn đến mắc các bệnh phụ khoa như viêm cổ tử cung, viêm âm đạo… Vì thế, bố mẹ cần quan tâm và hướng dẫn con cách vệ sinh đúng cách như sau:
- Vệ sinh vùng kín sạch sẽ hàng ngày từ 1-2 lần bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh phụ nữ có nồng độ pH phù hợp.
- Không thụt rửa sâu bên trong âm đạo.
- Trong những ngày hành kinh, nên thay băng vệ sinh thường xuyên mỗi 4-6 tiếng/lần ngay cả khi lượng máu kinh rất ít để ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Thay quần lót hàng ngày.
- Chọn quần lót có chất liệu thoáng mát, thấm hút tốt. Không mặc quần lót bó sát vào vùng kín.
Trung tâm Sản Phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, phác đồ thăm khám và điều trị cá thể hóa cho từng trường hợp cụ thể… giúp chăm sóc toàn diện sức khỏe nữ giới, chị em sống vui, sống khỏe và trọn vẹn niềm vui thiên chức.
Để đặt hẹn thăm khám và tư vấn với các chuyên gia Sản Phụ khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ đến:
Hy vọng những thông tin bổ ích trên đây sẽ giúp bố mẹ phát hiện sớm tình trạng rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì ở bé gái để thăm khám sớm, tìm nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, bố mẹ có thể liên hệ đến hotline Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi hỗ trợ!