Sứa có độc không và cách sơ cứu khi bị sứa độc cắn

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về sứa biển cũng như các thắc mắc xoay quanh loài sứa này. Chẳng hạn như sứa có độc không, những loại sứa độc nào thường gặp nhất và cách thực hiện sơ cứu khi gặp phải sứa biển là gì?

Những thông tin cơ bản về loài sứa

Sứa, còn gọi là sưa sứa, là động vật thân mềm nằm trong ngành Thích ty bào, lớp Scyphozoa, không xương, sống ở môi trường nước. Sự di chuyển của nó được thực hiện bằng cách co bóp dù và đẩy nước qua lỗ miệng để hấp thụ oxy. Sứa thuộc phân ngành Cnidaria cùng với hải quỳ, roi biển và san hô.

Sứa có độc không và cách sơ cứu khi bị sứa độc cắn 1

Cấu tạo của sứa bao gồm thân hình trong suốt với xúc tu có thể dài lên đến 60m, chứa hàng ngàn sợi lông xoắn giống như gai có nọc độc. Chúng có khả năng chích bằng xúc tu, gây khó chịu nhẹ ở người. Cơ thể của sứa chủ yếu là nước (95%) và protein cấu trúc, tế bào thần kinh và cơ (5%). Kích thước và màu sắc của loài sứa đa dạng.

Mặc dù đơn giản, chúng không có não, máu, hoặc trái tim, được cấu thành ba lớp: lớp biểu bì, mesoglea (chất giống như mực trong suốt và linh hoạt) và lớp ruột. Hệ thống thần kinh cơ bản cho phép sứa ngửi, phản ứng với ánh sáng và các kích thích khác. Khoang tiêu hóa đơn giản của sứa tương tự như cả dạ dày và ruột, với một lỗ mở phục vụ cả miệng và hậu môn. Vậy, sứa có độc không?

Sứa có độc không? Những loài sứa độc thường gặp

Sứa có độc không chắc hẳn là mối quan tâm của nhiều người. Trên thực tế, sứa biển không phải lúc nào cũng có độc tính. Tuy nhiên, có một số loài có khả năng gây ra vết thương và đau đớn cho con người. Dưới đây là một số loài sứa biển độc thường gặp và mức độ độc hại của chúng:

Sứa lửa (Physalia sp): Loài sứa này gây ra vết thương và đau đớn nghiêm trọng. Các triệu chứng có thể bao gồm sưng phù, bỏng da và xuất huyết dưới da. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong. Các bạn nên nhanh chóng sử dụng thuốc giảm ngứa và liên hệ ngay với cơ sở y tế.
Sứa bắp cày: Loài sứa này cũng rất độc hại và gây đau đớn mạnh. Triệu chứng bao gồm vết thương đỏ đậm, sưng phù và đau nhức dữ dội. Để sơ cứu, bạn nên ra khỏi nước biển ngay lập tức, không rửa vết thương bằng nước ngọt và sử dụng giấm loãng để rửa vết thương trước khi tới cơ sở y tế.
Sứa vòng (Linuche unguiculata): Loài sứa này gây đau đớn, đỏ, sưng và phồng rộp ở vùng da tiếp xúc. Trong trường hợp này, triệu chứng thường không nghiêm trọng và thường giảm đi sau vài ngày. Sơ cứu bằng cách ra khỏi nước biển, rửa bằng nước biển và sử dụng kem dưỡng da thông thường để giảm triệu chứng.

Sứa có độc không và cách sơ cứu khi bị sứa độc cắn 2

Những vùng biển thường có sứa độc tấn công tại Việt Nam

Sứa biển độc thường xuất hiện ở nhiều vùng biển trên thế giới, đặc biệt là vào mùa du lịch biển. Ở Việt Nam, các tỉnh thành như Quảng Ninh, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Khánh Hòa và Vũng Tàu thường có sứa biển độc, đặc biệt trong khoảng từ tháng 4 đến tháng 8 hàng năm. Tuy nhiên, tình trạng bị cắn bởi sứa biển có thể xảy ra ở hầu hết các vùng biển ở Việt Nam.

Nọc độc của sứa biển bao gồm những thành phần gì?

Sứa biển có thể chứa nọc độc và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Nọc độc trong sứa biển có các thành phần sau đây:

Độc tố protein: Những độc tố này có thể phá vỡ màng tế bào, ảnh hưởng đến hệ thần kinh hoặc cản trở hoạt động của tế bào và mô. Ví dụ, một số protein trong nọc độc của sứa có thể nhắm mục tiêu và phá vỡ các kênh ion, gây đau và tổn thương mô.
Men (enzyme): Nọc độc của sứa chứa các men có khả năng phá vỡ tế bào và mô, gây tổn thương cục bộ.
Chất gây dị ứng: Một số protein trong nọc độc của sứa có thể gây ra phản ứng dị ứng ở những người nhạy cảm. Những chất gây dị ứng này có thể gây ra các triệu chứng như ngứa, sưng, phát ban và trong trường hợp nghiêm trọng, gây sốc phản vệ.

Cách sơ cứu khi bị sứa độc cắn

Khi bị cắn bởi sứa biển, bạn cần thực hiện các biện pháp sơ cứu sau đây:

Rời xa nước biển: Ngay khi bị cắn, hãy nhanh chóng rời khỏi nước biển để tránh bị cắn thêm.
Rửa vết thương bằng nước biển: Sử dụng nước biển để rửa sạch vết thương, tránh sử dụng nước ngọt vì nó có thể kích hoạt nọc độc do sự mất cân bằng thẩm thấu.
Loại bỏ xúc tu: Nếu còn xúc tu dính vào da, hãy cẩn thận loại bỏ chúng bằng nhíp, găng tay hoặc khăn tắm. Đảm bảo không tiếp xúc trực tiếp với xúc tu bằng tay không.
Sử dụng giấm (nếu có): Nếu có sẵn giấm, đổ lên vùng bị ảnh hưởng trong khoảng 30 giây. Giấm có thể giúp trung hòa nọc độc của một số loại sứa biển. Nếu không có giấm, bỏ qua bước này.
Chườm nước nóng hoặc nước đá: Tùy thuộc vào loại sứa và mức độ nghiêm trọng của vết cắn, bạn có thể sử dụng nước nóng hoặc nước đá để giảm đau và sưng.
Giảm đau: Thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau và viêm. Hãy tuân theo hướng dẫn liều lượng khuyến cáo.
Tìm cơ sở y tế gần nhất: Nếu vết cắn nghiêm trọng, có phản ứng dị ứng hoặc không chắc chắn về loại sứa biển đã cắn, hãy đưa nạn nhân vào cơ sở y tế để điều trị thích hợp.

Sứa có độc không, câu trả lời là có (với một số loài). Do đó các bạn hãy luôn luôn cảnh giác và tuân thủ các biện pháp an toàn khi tắm biển để tránh nguy cơ bị cắn bởi sứa biển và các vấn đề sức khỏe liên quan. Đồng thời, khi đến biển, nên mang theo thuốc giảm ngứa, thuốc kháng sinh và một chai giấm để xử lý trường hợp bị cắn bởi sứa biển. Hãy tìm hiểu thông tin về vùng biển có sứa biển độc từ người dân địa phương và nhân viên cơ sở du lịch và hạn chế tắm biển vào thời gian và vị trí có nguy cơ cao. Lưu ý rằng sứa biển có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng nếu không được kịp thời xử lý.