Nỗi ám ảnh mang tên lạm phát vẫn đang hiện hữu trên thế giới nhiều năm qua. Đứng trước ảnh hưởng này, Việt Nam đã điều hành nền kinh tế như thế nào để kiểm soát lạm phát? Tỷ lệ lạm phát của Việt Nam qua các năm là bao nhiêu? Cùng DNSE tìm hiểu trong bài viết này.
Lạm phát là gì?
Lạm phát (Inflation) là hiện tượng tăng giá liên tục của hàng hóa, dịch vụ khiến sức mua của đồng tiền giảm. Hiểu đơn giản, khi lạm phát xảy ra, với cùng một số tiền bạn sẽ mua được số lượng hàng hóa ít hơn lúc trước. Do đó, lạm phát còn được gọi là sự phá giá của đồng tiền.
Tỷ lệ lạm phát thường được đo lường dựa trên chỉ số giá tiêu dùng CPI. Trong đó, CPI là giá trung trung bình của một giỏ các hàng hóa thiết yếu được quy định sẵn. Tỷ lệ lạm phát chính là tốc độ tăng của CPI tính theo phần trăm.
Ví dụ: Năm 2020 chỉ số CPI của Mỹ là 300,000 USD. Sang năm 2022, chỉ số CPI của Mỹ là 310,000 USD. Vậy tỷ lệ lạm phát trung bình năm 2022 là:
(310,000 - 300,000) : 300,000 x 100% = 3,33%
Tỷ lệ lạm phát của Việt Nam qua các năm
Năm 2011
Tỷ lệ lạm phát năm 2011 cao phi mã, chạm mốc 18,58%. Đây là mức lạm phát cao nhất trong vòng 11 năm kể từ 2010 đến 2020. .
Giai đoạn 2011 - 2015
Trong giai đoạn này, các chính sách kinh tế được áp dụng một cách hài hòa. Cụ thể, các chính sách tiền tệ và tài khóa thắt chặt, gia tăng sản xuất, khuyến khích xuất khẩu và kiểm soát nhập khẩu… Nhờ đó tác động tích cực lên nền kinh tế và giảm lạm phát.
Tỷ lệ lạm phát đạt mức thấp kỷ lục 0,63% năm 2015. 0,63% là một con số đáng kinh ngạc, một mức lạm phát thấp nhất kể từ khi Việt Nam bắt đầu tính toán mức lạm phát. Tổng cục Thống kê, nguyên nhân chủ yếu do giá xăng dầu trên thế giới giảm mạnh dẫn đến mức tỷ lệ lạm phát năm 2015 đạt mức xuống thấp.
Giai đoạn 2016 - 2020
Nền kinh tế được điều hành chặt chẽ nên tỷ lệ lạm phát luôn ổn định ở mức 4%. Năm 2020 là năm đại dịch Covid - 19 có những chuyển biến phức tạp, ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự tăng trưởng của các lĩnh vực, ngành nghề khác nhau.
Giai đoạn 2021 - 2023
Năm 2021, mặc dù chịu ảnh hưởng của xung đột Nga-Ukraine và những nút thắt chuỗi cung ứng toàn cầu trong đại dịch Covid-19, lạm phát của Việt Nam vẫn được kiểm soát tốt. Với mức lạm phát 1,84%, Việt Nam đang là một “làn gió ngược” trong xu hướng lạm phát cao toàn cầu.
Hiện nay, Việt Nam đang nằm trong số ít những quốc gia có mức lạm phát trung bình 4-6%. Năm 2023, tỷ lệ lạm phát tăng nhẹ ở mức 3,25%, đạt mục tiêu được đề ra.
Nguyên nhân gây ra lạm phát của Việt Nam qua các năm
Đâu là nguyên nhân gây ra tình trạng lạm phát phi mã vào những năm 2010 và 2011? Một vài nguyên nhân chính sau đây lý giải cho việc này:
Sự chênh lệch giữa sản lượng thực tế và sản lượng tiềm năng
Nền kinh tế mỗi thời kỳ đều theo đuổi một lượng sản lượng tiềm năng nhất định. Theo đó, khi chạm tới mức sản lượng tiềm năng này, nền kinh tế sẽ đạt cân bằng cung cầu và ổn định giá cả. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2010 - 2011, sản lượng thực tế đã tăng mạnh vượt quá sản lượng tiềm năng. Điều này đã gián tiếp khiến mức lạm phát tăng cao.
Chi tiêu Chính phủ tăng cao
Chi tiêu Chính phủ tăng liên tục kéo theo tổng cầu tăng. Đây là một trong số những nguyên nhân phổ biến gây ra lạm phát. Trong giai đoạn 2001-2010, chi tiêu Chính phủ đã gia tăng liên tục từ mức 24,4% GDP năm 2001 lên 37,2% GDP năm 2007. Con số này cao báo động trong bối cảnh tổng thu ngân sách vẫn ở mức thấp.
Tăng trưởng cung tiền và tín dụng nóng
Từ năm 2005 đến 2010, cung tiền và dư nợ tín dụng của Việt Nam tăng trưởng nóng. Bình quân tốc độ tăng trưởng là 30%/năm. Lượng tiền lưu thông lớn trong khi lượng sản phẩm trong nước không gia tăng tương ứng dẫn đến lạm phát cao.
Tình trạng nhập siêu
Theo thống kê của GSO, năm 2011 chứng kiến tình trạng nhập siêu. Trong đó trên 87% hàng hóa nhập khẩu là nguyên liệu đầu vào cho sản xuất trong nước. Ví dụ như sắt thép, vải, phân bón, linh kiện điện tử,… Giá hàng nhập khẩu cao khiến giá hàng hóa trong nước cũng tăng mạnh tương ứng. Việc lệ thuộc nhiều vào các hàng hóa nhập khẩu cũng gián tiếp làm gia tăng lạm phát.
Kết
Nhìn chung, những năm trở lại đây, tỷ lệ lạm phát của Việt Nam luôn được kiểm soát ổn định. Điều này cho thấy những nỗ lực đáng kể của Chính phủ và các nhà điều hành kinh tế vĩ mô.Lạm phát tăng cùng bão giá hàng hóa đã đặt bài toán cho việc tìm kiếm kênh đầu tư hiệu quả. Một trong những hình thức giúp nhà đầu tư vượt qua nỗi lo lạm phát là chứng khoán. Trong khi lạm phát đang ở mức 4% thì chứng khoán vẫn duy trì lợi nhuận trung bình 11%.
